De boer op

Ik hoor nog het verhaal van mijn vader toen we naar de citadel van Dinant gingen. "Ik blijf wel hier in het vakantiehuis" , zei hij. Een simulatie van oorlogsgeweld had hij liever niet.
De gangen waren breed en lang, met op de achtergrond het geluid van bombardementen. Ik kon wel begrijpen waarom vader niet was mee gekomen. Ook al was het best indrukwekkend en levensecht, of was het eerder "doodsecht"?  Zijn verhalen van oorlog in zijn kindertijd waren vrij beperkt. Hij was maar zes jaar. Maar de avond toen ze met hun boerengezin pap zaten te eten aan tafel, had hij meermaals verteld. De bom viel in het Broek, een grote krater werd geslagen.
En gelijktijdig vielen de scherven van de kapotte ruit, recht in zijn pap. Als kind van zes jaar moet dat ongetwijfeld een trauma zijn geweest. Maar de ruit werd gerepareerd en de koe werd gemolken, en er werd weer pap gegeten. Mijn grootmoeder, de moeder van mijn moeder, vertelde soms ook oorlogsverhalen. Ook zij waren boeren. Zij maakte grote kaasbollen. Die verstopte ze in de houten holle zitbank in de keuken.  De bollen werden naast elkaar en op elkaar gestapeld, en de houten zit plank werd weer vastgenageld tot de kaas gerijpt was. En als den Duits langskwam om zich wat eten van de boerderij toe te eigenen, zaten ze met hun kont op de kaasbollen, maar wisten ze het niet. Telkens opnieuw proestte mit Kalken het uit als ze dat verhaal met fonkelende ogen vertelde.  Gelukkig waren ze boeren tijdens de oorlog en konden ze zelf in hun noden voorzien. Dat zei ze dikwijls. Er was melk, vlees, kaas, groenten. Alles wat een mens nodig had om te overleven was er. Maar de mensen in de stad wisten wat honger lijden was. Het deed mij stilstaan bij het aanschouwen van al dat boerenprotest. Wat als de boeren geen boeren meer mogen zijn? Boeren zijn broodnodig. Ze zijn de basis van de welvaart die we nu kennen. Zonder boeren geen Hof van Cleve, daar mogen we als luxepaardjes toch wel eens aan denken. "Ze" zijn gek aan het worden, denk ik soms, en dan bedoel ik niet de boeren, want die verdienen onze steun.