Minder spelfouten = meer leesplezier.

Als klein kind al wilde ik schrijfster worden. Ik verslond boeken - in de zomervakantie las ik rustig veertig stuks - en als ik een bijzonder mooi boek las, raakte ik meteen geïnspireerd en deed dan ook pogingen tot 'schrijfster zijn'.

Verder dan wat Leni Saris-achtige misbaksels en een prijswinnend verhaal voor de Tikker ben ik toen niet gekomen. Inmiddels weet ik dat men geen schrijver 'wordt': je schrijft of je schrijft niet. En ik schrijf dan wel, en veel ook, maar een boek is er nog niet van gekomen. Ik heb nog geen verhaal waarvoor het de moeite waard is bomen om te hakken - wat volgens Renate Dorrestein een van de dingen is die je jezelf moet afvragen wanneer je overweegt een boek te schrijven. Als ik nooit een boek zal schrijven, ligt dat beslist aan Renate.

Misschien kan ik ook maar beter een uitmuntend lezer zijn dan een slecht schrijver. Want dat ik geniet van goed geschreven boeken wil niet zeggen dat ik zelf ook zo'n goed boek zou kunnen schrijven. Eigenlijk, bedacht ik een tijdje terug, zou ik waarschijnlijk beter 'lezer' van beroep kunnen worden. En daar begint het nu ook op te lijken. Als recensent heb ik de afgelopen tijd een aantal boeken mogen lezen en beoordelen. Dat is geweldig om te doen. Er is beslist veel talent, ook onder schrijvers die zelf hun boek uitgeven. Maar al lijkt een recensie schrijven een eenvoudig werkje, dat is het niet. Want wat schrijf je als het verhaal geweldig is maar de spelling abominabel? En wat moet je als een boek in grote lijnen goed geschreven is maar stijl en grammatica behoorlijk overhoop liggen? Of als de punten en komma's lukraak lijken te zijn neergezet? Aangezien zo'n boek dan al gedrukt is valt daar niet veel meer aan te veranderen natuurlijk, dus hooguit kun je de schrijver wat tips geven voor zijn of haar eerstvolgende boek. (Dat over het algemeen al onderweg is - verbazingwekkend hoeveel inspiratie er in Nederland heerst!)

Het is ook niet makkelijk. Wie schrijft - en hoopt gelezen te worden - moet behalve een goed verhaal minstens een beetje taalgevoel hebben. En was dat nou maar alles. Maar je taalgevoel brengt je niet zo heel ver meer wanneer je examentijd twintig jaar geleden was. Voorbeeldje: Ik was zelf het type van tienen voor dictees (en enen voor wiskunde, het voorbeeld was niet bedoeld om te pochen), maar nadat ik van school was hebben ze achter mijn rug om de regels veranderd. En zoals mijn oma in de jaren '80 nog stug 'bosschen' en 'menschen' schreef - waar wij dan heimelijk wat om lachten - zal ik wellicht zelf 'panne(n)koeken' verkeerd schrijven en het mikpunt van spot zijn voor mijn kinderen omdat ik het idee van de tussen-n niet geleerd en begrepen heb. Mijn taalgevoel, dat me zonder missers door Latijnse termen, spreekwoorden en 'd of dt' - problemen heen helpt, is dan ineens nutteloos.

Gelukkig is er internet. Al surfend leert men. Daarom wil ik graag wat ontdekkingen delen; wie weet heb jij er ook iets aan, bijvoorbeeld omdat je (toevallig) een boek schrijft. Heb je bijvoorbeeld wel eens gehoord van onjuist spatiegebruik? Dat is wanneer je woorden onnodig opsplitst in twee of meer woorden. Taxi chauffeur. Apothekers assistente. Spatie gebruik. Fout! Er hoeft echt geen spatie in een woord enkel omdat het langer is dan zes letters! Maar (hoor ik jullie tegensputteren) is dat nou zo'n verschrikkelijke misser? Wél als het de betekenis van je zin totaal verandert. De site spatiegebruik.nl toont ons hilarische voorbeelden. Lees, lach, en leer.

Ook leerzaam is de website beterspellen.nl. Hier kun je elke dag een test doen bestaande uit vier meerkeuzevragen. 'Loofhuttenfeest', schrijf je dat met een hoofdletter of een kleine letter? Is het nu 'hang-en-sluitwerk' of 'hang- en sluitwerk'? Gemene vragen, ja. En ook ik heb wel eens een antwoord fout (grrr!). Maar zulke spelletjes helpen je om over je spelling na te denken.Op taaladvies.net staan vragen over taal beantwoord. 'Keek' of 'keken' er  nou een miljoen mensen naar de wedstrijd? Op die site staan per taalprobleem veel voorbeelden waardoor je beter begrijpt hoe het werkt en waarom bepaalde regels van toepassing zijn. En laat ik onzetaal.nl niet vergeten. Daar kun je je ook aanmelden voor een nieuwsbrief waardoor je op de hoogte blijft van veranderingen en nieuwtjes over taal.

Wil je liever een boek voor de nodige informatie? Dan is het Trouw Schrijfboek zeker een aanrader. Veelvoorkomende fouten, witte en groene spelling, moeilijke woorden...alles waarvan je niet wist dat je het verkeerd kon doen staat daarin.

Sommige mensen vinden dat hier en daar een fout niets uitmaakt, zolang de lezer maar begrijpt wat er bedoeld wordt. Maar ik zie dat anders; de schrijver wil een verhaal vertellen, de lezer wil dat verhaal lezen en er van genieten. Bedenk dat de lezer zijn vrije tijd in een (misschien wel jouw) boek stopt! Wat veel zelf-uitgevende schrijvers zich misschien niet genoeg realiseren is dat leesplezier flink bedorven kan worden door spelfouten. Telkens als ik een spelfout zie op een pagina haalt me dat een klein beetje uit het verhaal. En als er veel fouten zijn dan kan het gebeuren dat ik uiteindelijk fouten zit te 'lezen' in plaats van een boek. Dat moet je als schrijver niet willen.Natuurlijk hoef je nu niet bevend aan je bureau zitten, te bang om nog een letter op papier te zetten. Schrijf er lekker op los, maar controleer en corrigeer je spelling, stijl, grammatica en interpunctie. Kritiek op je spelling krijg je liever vóórdat je boek gedrukt is, dus laat het ook door iemand anders controleren. Het liefst door iemand die er verstand van heeft. Want niets is dodelijker voor een goed verhaal dan storende fouten. En dat daar dan een boom voor omgehakt is.

© Ulrike Bonnema