Schrijven: Tien tips voor meer spanning
Hoe schrijf je een spannend verhaal?
Wat is eigenlijk het geheim van een spannend boek, een zogeheten pageturner?Hoe houdt de schrijver zijn lezers aan het papier gekluisterd? Elk verhaal, ongeacht het genre, heeft een bepaalde mate van spanning nodig om te kunnen boeien. De lezer moet nieuwsgierig zijn naar wat er op de volgende bladzijde gebeurt en zichzelf allerlei vragen stellen. Maar hoe creëer je spanning in een boek? Hoe kun je de lezer volledig in zijn greep houden, hem ontroeren en laten huiveren, zodat hij alleen met de grootste moeite het boek kan dichtslaan? Voor het opvoeren van spanning kun je de volgende technieken toepassen.
- Boeiende personages
Door interessante en herkenbare personages te creëren, met wie de lezer zich kan identificeren, bouw je emotionele spanning op en bind je de lezer aan het verhaal. Dit kun je realiseren door de personages zowel goede als slechte karaktereigenschappen toe te delen. - Plot / verhaalstructuur
Een goed plot met verschillende verhaallijnen die via allerlei verwikkelingen (o.a. plotwendingen) naar het einde lopen, zorgen voor afwisseling en spanning.
Ook met een proloog kun je de lezer prikkelen en spanning creëren. Deze schetst vaak de achtergrond, de sfeer en moet nieuwsgierig maken naar het vervolg. De eerste scène is belangrijk, evenals de openingszin, waarmee de lezer in het verhaal moet worden getrokken. - Conflicten en complicaties
Dankzij steeds verder escalerende conflicten, gaat ook het fictieve leven niet altijd over rozen. Gelukkig maar, want teveel harmonie is niet bevorderend voor een spannend verhaal. Een succesformule voor spanning is een hoofdpersoon die te maken krijgt met een conflict, dat door complicaties helemaal uit de hand loopt en uiteindelijk tot een climax leidt. De centrale vraag is hoe de hoofdpersoon het probleem probeert op te lossen. - Informatie doseren
Je kunt de lezer manipuleren door bepaalde informatie te verstrekken of juist achter te houden. Door puzzelstukjes in het verhaal te leggen en verderop aansluitende stukjes te plaatsen, roep je nieuwsgierigheid en spanning op. Ook kun je een hoofdstuk op een cruciaal moment afbreken, waarmee je de lezer nieuwsgierig maakt naar het vervolg (cliffhanger). Deze scène continueer je dan pas na een aantal hoofdstukken. De lezer moet immers nog even nieuwsgierig blijven. - Tijd en tempo
Een belangrijke techniek om spanning op te bouwen is het toepassen van vertraging en versnelling. Bij spannende gebeurtenissen mag je vertragen en bij minder spannende momenten versnellen, bijvoorbeeld door alleen de grote lijnen aan te geven. Spanning en rust moeten elkaar in het juiste tempo afwisselen. Daarnaast kun je spelen met tijd door de chronologische volgorde op te knippen en te herverdelen, dus sprongen te maken. Ook het opvoeren van tijdsdruk geeft spanning. - Vooruitblikken
Door te waarschuwen voor een toekomstige gebeurtenis roep je bij de lezer allerlei vragen op. Hoe gebeurt het, waarom gebeurt het, wie zijn erbij betrokken en hoe gedraagt de hoofdpersoon zich? Al deze vragen prikkelen de nieuwsgierigheid en houden de aandacht van de lezer vast. - Verwachtingen opbouwen
Het wekken van verwachtingen roept spanning op, vooral als de lezer meer weet dan het personage. Dit kun je bereiken door van vertelperspectief te wisselen. Laat het personage verlangen naar iets of iemand buiten zijn bereik, of kondig een mogelijk gevaar aan. - Mysteries, raadsels en vragen
Een mysterie of raadsel dat centraal staat is de motor van een verhaal. Hiermee roep je vragen op, zoals waarom mensen zich op een bepaalde manier gedragen, wat hun achtergronden zijn, wat ze elkaar aandoen en wat het leven voor hen betekent. - Dwaalspoor
De lezer houdt ervan mee te denken en daar kun je handig misbruik van maken door hem op het verkeerde been te zetten. Als je hem irrelevante informatie geeft die bovendien misleidend is, creëer je daarmee een zogenaamde intellectuele spanning. - Omgeving, decor
Spanning kun je tenslotte ook oproepen door een bepaalde dreigende, onheilspellende omgeving te beschrijven. Zaken als eenzaamheid, duisternis of verlaten plekken roepen deze sfeer op. Je kunt hierbij denken aan een verlaten metrostation, een lege parkeergarage, een donkere steeg, een nauwe ruimte.
Nog een algemene tip: een boek is spannend zolang de lezer zich blijft afvragen: ‘Hoe gaat het nou verder en hoe loopt het verhaal af?’
© Carla Engelen / Schrijverspunt